Atatürk Üniversitesi
30.05.2024
Erzurum kent merkezine 1,5–2 km. mesafede bulunan Atatürk Üniversitesi kampüsü 6,5 milyon m²'lik açık alana, 1 milyon m²'lik kapalı alana sahiptir. Erzurum ovasının büyük bir kısmını kaplayan üniversite arazisi, Türkiye'nin en büyük ikinci kampüsüdür. Türkiye'nin ilk planlı kurulan kampüsü olma özelliğine sahiptir.
Atatürk Üniversitesi’nin tarihçesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli projelerinden birinin gerçekleşme öyküsüdür.
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclis’inde yasama yılını açış konuşmasında Doğu Anadolu’da büyük bir üniversite kurmanın gereğini ifade ederek, bu husustaki çalışmaları başlatma talimatı vermişti.
Atatürk’ün ölümünün ardından bu çalışmalara 12 yıl ara verildikten sonra konu; 1 Kasım 1950’de 3.Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından Büyük Millet Meclisi’nin açılışı nutkunda tekrar gündeme getirilir. Bu uyarı üzerine, 2.Menderes Hükümeti konuyu programına alarak, Milli Eğitim Bakanlığı Üniversiteler Bürosu “Doğu illerinde bir yüksek öğretim ve kültür merkezi vücuda getirilmesi” hususunda üniversite rektörlüklerine birer yazı göndererek Bilim Komisyonu kurmaları isteğinde bulunur. Bunun üzerine konu Üniversitelerarası Kurul’da görüşüldükten sonra o dönem mevcut bulunan 3 üniversitenin senatolarınca seçilen 5’er kişiden oluşan toplam 15 kişilik Bilim Komisyonu 27.7.1951 tarihinde Ankara’da Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri başkanlığında ilk toplantısını yaparak, Doğu illerinde bir inceleme gezisi yapmaya karar verir. Ardından da Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile birlikte bu geziye çıkılır.
Bunun üzerine dönemin Erzurum Valisi Cemal Göktan, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a bir telgraf çekerek heyetle birlikte kendilerini Erzurum’a davet eder. Ertesi gün Malatya’dan gelen telefonun diğer ucunda Başyaver Nurettin Alpkartal vardı. Alpkartal, Cumhurbaşkanı Bayar’ın telgraftan çok memnun ve mutlu olduğunu, kendisinin Ankara’da çok mühim bir toplantısı olması nedeniyle gelemeyeceğini, ancak heyeti uçakla Erzurum’a yollayacağını müjdeliyor, heyetin karşılanmasını istiyordu. Bu, çok önemli bir gelişmeydi. Ertesi gün, Vali Cemal Göktan, Ordu Kumandanı Nurettin Baransel, Kolordu Kumandanı Osman Güray, diğer askeri erkan ile Vilayet Umumi Azaları, Belediye Reisi ve azaları, maarifçiler, şube müdürleri ve Erzurum’un ileri gelenleri, heyeti Erzurum Havaalanında karşıladı.
Şehri gezen heyet, ardından Belediye salonunda toplandı. Toplantıya Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Reşat Tardu başkanlık etti. Bir tarih öğretmeni Erzurum’un tarihini, bir görevli 1950 nüfus sayımına göre şehir, kasaba ve köy nüfuslarını, bir kurmay binbaşı da Erzurum’un milli savunma bakımından önemini anlattı. Heyet, ertesi gün Ordu Kumandanını ziyaret için karargahtaydı. Nurettin Paşa, heyeti harekat dairesine aldı ve ordu bakımından üniversitenin kurulmasında büyük yararlar olduğu haritalar üzerinde izahat vererek anlattı.
“Nihayet yemeğe gidildi. Sofrada ben bilhassa halen ayakta duran 3 külliyeden bahsederek –ki zamanlarının birer üniversitesi imişler diye bahsettim. Ertesi gün külliyeleri, camileri, kümbetleri, kalaları onlara gezdirdik. Yine sofrada, kuzeyden güneye, doğudan batıya giden yollardan bahsettik. Erzurum’un ticaret, sanayi ve kültür bakımından Doğu’nun tabii merkezi olduğunu anlatmaya çalıştık. Heyetten birkaç arkadaş, ‘Cemal Bey yahu bizim şimdiye kadar gezdiğimiz yerler adeta köydü. Burası bayağı şehir’ diye konuştular ve olumlu intibalarını ortaya koydular. İşte Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum’da kurulmasına doğru atılan ilk adım böyle olmuştur”.
Atatürk Üniversitesi’nin tarihçesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli projelerinden birinin gerçekleşme öyküsüdür.
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclis’inde yasama yılını açış konuşmasında Doğu Anadolu’da büyük bir üniversite kurmanın gereğini ifade ederek, bu husustaki çalışmaları başlatma talimatı vermişti.
Atatürk’ün ölümünün ardından bu çalışmalara 12 yıl ara verildikten sonra konu; 1 Kasım 1950’de 3.Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından Büyük Millet Meclisi’nin açılışı nutkunda tekrar gündeme getirilir. Bu uyarı üzerine, 2.Menderes Hükümeti konuyu programına alarak, Milli Eğitim Bakanlığı Üniversiteler Bürosu “Doğu illerinde bir yüksek öğretim ve kültür merkezi vücuda getirilmesi” hususunda üniversite rektörlüklerine birer yazı göndererek Bilim Komisyonu kurmaları isteğinde bulunur. Bunun üzerine konu Üniversitelerarası Kurul’da görüşüldükten sonra o dönem mevcut bulunan 3 üniversitenin senatolarınca seçilen 5’er kişiden oluşan toplam 15 kişilik Bilim Komisyonu 27.7.1951 tarihinde Ankara’da Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri başkanlığında ilk toplantısını yaparak, Doğu illerinde bir inceleme gezisi yapmaya karar verir. Ardından da Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile birlikte bu geziye çıkılır.
Bunun üzerine dönemin Erzurum Valisi Cemal Göktan, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a bir telgraf çekerek heyetle birlikte kendilerini Erzurum’a davet eder. Ertesi gün Malatya’dan gelen telefonun diğer ucunda Başyaver Nurettin Alpkartal vardı. Alpkartal, Cumhurbaşkanı Bayar’ın telgraftan çok memnun ve mutlu olduğunu, kendisinin Ankara’da çok mühim bir toplantısı olması nedeniyle gelemeyeceğini, ancak heyeti uçakla Erzurum’a yollayacağını müjdeliyor, heyetin karşılanmasını istiyordu. Bu, çok önemli bir gelişmeydi. Ertesi gün, Vali Cemal Göktan, Ordu Kumandanı Nurettin Baransel, Kolordu Kumandanı Osman Güray, diğer askeri erkan ile Vilayet Umumi Azaları, Belediye Reisi ve azaları, maarifçiler, şube müdürleri ve Erzurum’un ileri gelenleri, heyeti Erzurum Havaalanında karşıladı.
Şehri gezen heyet, ardından Belediye salonunda toplandı. Toplantıya Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Reşat Tardu başkanlık etti. Bir tarih öğretmeni Erzurum’un tarihini, bir görevli 1950 nüfus sayımına göre şehir, kasaba ve köy nüfuslarını, bir kurmay binbaşı da Erzurum’un milli savunma bakımından önemini anlattı. Heyet, ertesi gün Ordu Kumandanını ziyaret için karargahtaydı. Nurettin Paşa, heyeti harekat dairesine aldı ve ordu bakımından üniversitenin kurulmasında büyük yararlar olduğu haritalar üzerinde izahat vererek anlattı.
“Nihayet yemeğe gidildi. Sofrada ben bilhassa halen ayakta duran 3 külliyeden bahsederek –ki zamanlarının birer üniversitesi imişler diye bahsettim. Ertesi gün külliyeleri, camileri, kümbetleri, kalaları onlara gezdirdik. Yine sofrada, kuzeyden güneye, doğudan batıya giden yollardan bahsettik. Erzurum’un ticaret, sanayi ve kültür bakımından Doğu’nun tabii merkezi olduğunu anlatmaya çalıştık. Heyetten birkaç arkadaş, ‘Cemal Bey yahu bizim şimdiye kadar gezdiğimiz yerler adeta köydü. Burası bayağı şehir’ diye konuştular ve olumlu intibalarını ortaya koydular. İşte Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum’da kurulmasına doğru atılan ilk adım böyle olmuştur”.
